• Dit betreft de meest oostelijke van 2 dergelijke structuren, deel uitmakend van origineel 5 structuren die ooit stonden langs de Ringbaan aan de noordkant van het toenmalige vliegveld.

• Kaart: Oude RAF kaart daterend van 13/02/1945 (dus reeds na de bevrijding) van het vliegveld van Maldegem - Erfgoednota IOED Meetjesland.

• Noordoost-kant van het vliegveld.

Functie van de structuur

• Deze structuren staan af en toe beschreven als de pilotengebouwen. Het is een kleine cluster van enerzijds 2 versterkte gebouwen en 3 kleinere structuren voor de opstelling van allicht schijnwerpers of mogelijks ook FLAK-geschut (luchtafweer).
• De 2 grotere structuren waren allicht manschappenstructuren of structuren gebruikt als burelen, opslagruimte, telefooncentrale of eventueel zelfs een beperkte electriciteitskabine.
• Verdere details over hun eigenlijke functie ontbreekt nog altijd tot op heden.

• De gebouwtjes hier beschreven als manschappenruimtes waren intern opgedeeld in een aantal verschillende kamers.
• Deze structuur had in totaal 3 toegangsdeuren, wat zeker al een groot verschil is met de andere gelijkaardig beschouwde structuur op de site.
• Intern waren er 3 ruimtes. 2 smallere kamers op de uiteindes en een grotere centrale ruimte.
• Aan de langszijde bevindt zich 1 deur die letterlijk gecombineerd zat met een klein raam.
• De twee smallere kamers hebben elk een aparte toegang vanaf de kopkanten van de structuur.
• Deze ruimtes zijn wel altijd met binnendeuren verbonden geweest met de centrale ruimte.
• Bij deze structuur lagen de interne verbindingsdeuren tegen de achterwand om door te steken naar de beide randruimtes.
• Langs de voorzijde had de structuur naast het allicht kleine raampje links van de toegang nog een groter raam meer naar links dat deel uitmaakte van dezelfde kamer.
• Aan de achterzijde had hij nog 4 ramen waarvan er telkens 1 uitgaf op de 2 smallere ruimtes en 2 in de centrale ruimte.
• In dit geval onderscheid de structuur zich zeker van de overige structuren door zijn improvisatorische manier van opbouw. Hij was deels opgetrokken in zeer specifieke prefab betonstenen. Deze waren hol en werden na het vermetsen volgestort met beton om zo een rigidere structuur te verkrijgen.
• In dit geval is er letterlijk een combinatie van dit soort stenen gebruikt aangevuld met in baksteen uitgewerkte zones. Het is totaal onduidelijk of ook de resterende gedeeltes nog uitgewerkt waren met caissons of niet (caissons = bakken gemetst in baksteen die daarna met beton en betonbrokkenbeton werden volgestort). Dit eens nagaan bij de sloop is alvast ook totaal niet gebeurd.
• De buitenwanden waren bij deze structuur nog in zeer goede staat.
• Het plafond was gevormd door een ter plaatse gestorte betonnen plaat, gestort in de vorm van een vrij plat zadeldak.

Bouwplannen horende bij deze structuur - opgesteld door Kurt Waelbroeck (MKB bunkertours)

• Dit betreft een beschrijving zoals nog vastgesteld tussen 2020 en 2022.
• De structuur is allicht vele jaren op het weiland gebruikt geweest als stal voor dieren. Dit was ook de laatste functie die hij nog zal gehad hebben voor het terrein werd onteigend voor de uitbouw van de industriezone.
• De structuur was zeker uniek omwille van zijn opbouw in de specifieke prefab-betonblokken. Hiervan zijn bij mij weten in België en mogelijks ook de rest van Europa, geen gelijkaardige structuren meer terug te vinden.
• Aan de binnenzijde die altijd zeer rommelig bleef (en nooit degelijk werd geruimd als stal) waren wel verschillende aanpassingen gedaan om hem vlot als stal te kunnen gebruiken. Zo waren er op het einde zeker 2 extra doorgangen gemaakt van de ene ruimte naar de andere die zeker niet origineel waren.
• Bij deze structuur waren er aan de achterzijde eveneens nog een aantal ramen met nog aanwezige origineel houtwerk aanwezig.

• 3 van de 4 structuren zijn na WOII nog bewoond geweest door daklozen ten gevolge van de oorlog:
  • Een eerste door de familie Temmerman, zijn vrouw werd Fiene Leie genoemd en ze hadden een zoon Marcel.
  • Een tweede structuur werd bewoond door een zekere De Baere.
  • De 3e structuur door een op Maldegem Kleit wel gekend persoon, namelijk 't Galei
• Relaas van opnieuw 2 gesloopte structuren die eigenlijk nooit gesloopt hadden mogen worden.
• Dit is 1 van de 4 structuren ter hoogte van de huidige Rootweg, vroegere Ringbaan, situatie 2022.
• De aandacht werd op deze structuren gevestigd omdat ze midden in een uitbreidingsgebied kwamen te liggen voor de uitbreiding van de bestaande Industriezone die men dan om het nog wat pijnlijker te maken gaat bestempelen Industriezone Ringbaan. De Ringbaan vormde vroeger letterlijk de randen van het toenmalige vliegveld en kent allicht zelfs bij dat vliegveld zijn ontstaan.
• Toen de gevreesde gele infoborden werden geplaatst in de nabijheid van de 4 structuren, werd ik op dat moment als buitenstaander gecontracteerd omdat nieuwe slopingen verwacht werden.
• Alles hing hier over wat met de site ging gebeuren in een waas van onduidelijkheid en niemand wou expliciet zeggen wat het lot van de structuren zou worden. Men speelde zeer vlotjes steeds de zwarte Piet door, bij wie men ook informeerde.
• Dat er in die gevallen weinig interesse was in 4 in niet al te denderende vorm verkerende WOII structuren mag duidelijk zijn. Als er dan bijkomend nog eens 3 van de 4 op dat moment nog het uitzicht hadden van een sluikstort en de vierde dit van een zeer lang niet meer gebruikte en vooral niet meer gekuiste stal, speelde dit niet in hun voordeel om ze te bewaren.
• Zelf had ik vrij snel door dat alles dat sloping van deze structuren in de hand zou werken, met plezier zou misbruikt worden om ze ook effectief gesloopt te krijgen.
• Ondanks dat er van de IEOD Meetjesland een negatief advies was gegeven voor sloop, hingen er in 2021 toch al de eerste geruchten rond dat de voorkeuren uitgingen naar slopen van de 4 nog aanwezige structuren.
• Ook moet je dan als zo vaak opnieuw vaststellen dat het aantal protestberichten dat de gemeente Maldegem bereikten om sloping van deze structuren te vermijden, opnieuw zeer beperkt waren. Mensen schrijven door de band wel heel graag volledig Facebook vol maar als hun protest effectief op officiële wijze nodig is, blijf je heel vaak de enige over die dit ook effectief doet. Dit was ook de situatie nu op Maldegem.
• Als protest om toch duidelijk te maken dat de situatie waarin de structuren zich op dat moment verkeerden niet zo hopeloos was dan dat men het allicht graag hadden op dat moment (3 sluikstorten en een vuile stal), heb ik zelf eens zonder toelating het heft in eigen handen genomen en op de zondagnamiddag van 27 maart 2021 eens de meest westelijke structuur Mal 08, de structuur om een schijnwerper of FLAK-geschut te plaatsen meer westelijk van de site, volledig als soloproject (zonder hulp) geruimd.
• Op de melding op mijn Facebookpagina van die situatie kreeg ik dan deze reactie van de firma Veneco die het dus zou dienen op te nemen voor jullie erfgoed. Eerst kreeg ik een telefoontje met de melding dat Veneco niet gediend was met wat ik daar had aangericht (opruimen van een structuur die ze liever gesloopt zagen, was niet ingepland). Hieronder hun zeer vriendelijke schrijven nadat ik er eerder al eens een toon vriendelijker werd voor opgebeld:

  Geachte heer,

  In aansluiting op ons telefonisch bericht, hierbij ook bericht via mail.

  Wij hebben doorgekregen dat u in één van de bunkers aan de Ringbaan in Maldegem werken heeft uitgevoerd.
  Deze site is in eigendom van Veneco.
  Veneco heeft u geen opdracht gegeven, noch toestemming gegeven om daar enige handeling of werken uit te voeren.

  Wij verzoeken u dan ook met aandrang om deze site niet meer te betreden en verdere handelingen uit te voeren, zonder voorafgaandelijke  toestemming van Veneco.

  Wij stellen u aansprakelijk voor eventuele kosten die wij hebben door uw handelingen.

  Nxxx Vxx Rxxxxxxxx

  Senior Projectcoördinator Veneco

• Dit dringende contact was allicht bijkomend met spoed gedaan omdat er ondertussen ook al een vervolgopruiming was voorzien met eveneens sympathisanten van de site om ook de andere 3 structuren volledig te ruimen enkele dagen later.
• Dit is dan onder andere door deze dreigingen van hun kant niet uitgevoerd mits dat ze de kans zouden bieden het project en vooral het idee van de sloop eens te herbekijken.
• Eerlijk gezegd krijg ik het zelf op mijn heupen als je dient vast te stellen dat ze over diezelfde locaties ganse boeken in hun erfgoeddossiers vullen in opdracht van Veneco over een in de buurt gevonden scherf uit de Oertijd maar je amper een half woord terugvindt over de nog boven de grond aanwezige structuren van het toenmalige Duitse WOII vliegveld Fliegerhorst Maldeghem... Nochtans stonden deze structuren zonder te graven zichtbaar boven de grond maar had men daar om deze te bewaren allicht weinig zin. Het viel iets te fel op dat men ze liever kwijt dan rijk was.
• Ik blijft het persoonlijk totaal niet kunnen, en deze opmerking handelt niet alleen over wat zich hier in Maldegem afgespeeld heeft, dat GANSE projecten van kop tot teen worden toegekend aan een firma zoals Veneco. Ze zijn er in die gevallen letterlijk heer en meester in en doen letterlijk wat ze het liefst doen (en lees vooral wat het meeste financieel nut voor hen oplevert). Zeker als ze binnen die all-in projecten ook nog zelf eens de leiding hebben over alles dat het Archeologisch gedeelte aangaat, weet je vooraf al hoeveel daarvan zal terrecht komen. Wat ik wil zeggen is dat het steeds verplicht zou moeten worden dat zeker het archeologisch onderzoek VOLLEDIG gescheiden gebeurt van de rest van het project. De firma's die dit uitvoeren zouden NOOIT onderlinge financiële belangen mogen hebben en zouden volledig onafhankelijk van elkaar hun taken moeten doen. In de huidige situatie zijn letterlijk JAGER en BOSWACHTER dezelfde.
• Om het misschien lelijk te zeggen, ze hebben meer te verdienen met deze gronden mee te verkavelen binnen deze industriezone dan dat ze bijkomend binnen deze industriezone bewaard worden als erfgoed. Op dat gebied zijn dergelijke firma's letterlijk 'vergif" voor ons erfgoed op dit moment... Voor alle duidelijkheid, ik kan u nog meer gelijkaardige giftige dossiers bezorgen indien gewenst.
• Waarom is een dergelijk onderzoek op dat moment niet in de leidende handen van een dienst als de "Dienst Onroerend Erfgoed"? Heelaas zijn al deze diensten ondertussen ook vergaan tot niet meer dan nutteloze papierwinkels en lege dozen die als puntje bij paaltje komt, zelfs geen adviezen meer geven als die structuren op dergelijke momenten niet al officieel beschermd zijn. Voor alle duidelijkheid, het beschreven zijn door hun diensten van die zaken heeft op die momenten ook geen enkele beschermende waarde...
• Het is erg om zeggen maar dergelijke dreigende slopingen komen tegenwoordig sneller in de mailbox van www.bunkergordel.be terecht dan dat ze zelfs ter ore komen van een dienst als de Dienst Onroerend Erfgoed.
• Uiteindelijk heeft het ganse protest er wel toe geleid dat er van de website uit nog een tweede poging is ondernomen om voor deze 4 structuren die al ten dode waren opgeschreven ondertussen (er was al officieel beslist ze te slopen tegen alle adviezen in), misschien dan toch eens de kerk in het midden te proberen houden.
• Het betroffen hier uiteindelijk 2x 2 ongeveer gelijkaardige structuren. Er is kunnen bekomen uiteindelijk van elk van de types 1 structuur te bewaren. Tot mijn spijt was dit op de duur nog het enige mogelijke alternatief dat uiteindelijk is aanvaard.
• Enerzijds is positief dat dan toch 2 structuren bewaard zijn gebleven die in feite gesloopt gingen worden, anderzijds is zeker een nog unieke 2e manschappenbunker, deze, die qua opbouw toch zeer verschillend was met deze die er nu nog staat, wel degelijk ondertussen is gesloopt. Ook deze structuur betrof zeker een unieke structuur in Europa alleen al door zijn geïmproviseerde opbouw met typische snelbouw betonblokken. Je blijft u dus afvragen waarom uiteindelijk niet die 4 structuurtjes konden bewaard worden gezien het enkel handelde over het extra buiten de industriezone houden van enkele are als industriegrond herbestemde grond. Zoals al meermaals gemeld gaat het bij organisaties als Veneco niet over erfgoed (wat ze ook pretenderen) maar vooral over het project waarvoor ze in de weg staan. Het moet zijn dat ze meer te rapen hebben met ze te laten verdwijnen dan ze te laten weerhouden..
• Hopend op jullie begrip, ik had ze liever ook nog alle 4 blijven zien staan en betreur zeker ook het verdwijnen van deze unieke structuur..
• Er werd nog eind november de kans geboden aan enkele bij het onderwerp betrokken partijen, de structuren in opgeruimde vorm te prospecteren en te documenteren. De structuren zouden hiervoor officieel leeggemaakt worden om dit vlot mogelijk te maken (en uiteindelijk maakt het ook niet uit want als je gaat slopen, ga je als je wat logisch werkt toch ook eerst alle inwendige rommel dienen te verwijderen).
• De structuren werden op die wijze voor sloping nog geprospecteerd door onder andere www.bunkergordel.be en nog enkele andere met dit thema begane organisaties zoals MKB bunkertour. Het valt zelfs niet te snappen dat diensten als Dienst Onroerend Erfgoed de op dat moment leegstaande structuren niet eens bijkomend is komen prospecteren... Zegt dat genoeg?
• Ook was deze structuur zoals hij voor sloop werd aangeboden zeker niet volledig geruimd. Het was eigenlijk meer een zoethouder dan geruimd. Zo is bij deze structuur het stro en mest die op de bodem lagen, nooit geruimd geweest. dit lag er bij de laatste prospectie nog allen.
• Eind november 2022 werden dus nog eens 2 van de origineel hier aanwezige 5 structuren gesloopt onder andere de structuur horende bij deze fiche.

Oudere foto's

Oudste foto's van deze structuur, daterend van rond 1991 - Bron onbekend

tussen 2002 - 2007 - Collectie Geert Beelaert

2007 - Collectie Tristan Cools

2009 - Google Streeview

2020 tot voor november 2022 - Eigen prospecties van de toen nog niet geruimde structuur.

19 November 2022 - Laatste volledige prospectie van toen nog 4 aanwezige structuren met medeweten van Maldegem en Veneco, voor 2 van de 4 structuren zouden gesloopt worden.

Officieel werd de structuur ook geruimd maar daarvan is alvast soms weinig te zien. Alles dat ten gelde kon gemaakt worden als "ijzer" was inderdaad als het niet vastzat, verdwenen. Dat is ook de situatie waar het opruimen in opdracht van Veneco hier bij ophield voor deze structuur.

Na de sloop - Er werden wel een 2 tal bunkerstenen gerecupereerd. Deze zouden naar een museum van vliegtuigarchologie gaan in de nabijheid van Geraardsbergen.

Specifieke bijkomende interessante bronnen:

• Archeologienota over Maldegem Ringbaan - DL&H bvba (2017)
• Maldegem Vliegplein - Luchtfotografisch onderzoek Vliegplein Maldegem - De Logi & Hoorne bvba - dr. B. Stichelbaut (2017)
• MKB bunkertours voor bijkomende info van deze Duitse structuren en de bijhorende plannen.
• Info over gebruik van bunkers als noodwoning na WOII door Aimé Geirland